Świadectwem tragicznych lat II wojny światowej jest znajdujący się w Olsztynie Cmentarz Mauzoleum zwany Miejscem Straceń. Jest to miejsce masowych mordów dokonanych na ludności polskiej przez hitlerowskich okupantów.
Przy drodze Olsztyn-Kusięta znajduje się pomnik z napisem u podstawy –„Bohaterom walk o wolność Ojczyzny, pomordowanym w latach 1939-1945”. Chodnik od obelisku prowadzi w głąb lasu, aż do cmentarnej bramy wejściowej z napisem: „Cmentarz ofiar II wojny światowej”. Za bramą rozlega się cmentarna przestrzeń – świadectwo masowych straceń dokonanych na ludności polskiej przez hitlerowskich okupantów.
Przy alejce, która była ostatnią drogą skazanych, stoi pomnik przedstawiający scenę pożegnania ludzi idących na śmierć. W głębi cmentarza, na wzniesieniu znajduje się monument z napisem „Naród nigdy o Nich nie zapomni”.
W 18 zbiorowych mogiłach spoczywa tu 1968 ofiar hitlerowskiego terroru. Są to głownie Polacy, przywożeni samochodami z Częstochowy i Radomska z więzień i z akcji pacyfikacyjnych. W latach 1942-1943 przywożono tu także półżywych radzieckich żołnierzy z lagrów w Częstochowie i dobijano ich z broni palnej strzałem w tył głowy. Wszystkie zwłoki grzebano na miejscu, a mogiły równano z ziemią i maskowano. Po wojnie dokonano ekshumacji zwłok. Przy największej mogile po wyzwoleniu postawiono dębowy krzyż.
Cmentarz powstał w latach 1963-1965. Pomnik przy drodze Olsztyn-Kusięta w 1968 r. Płaskorzeźby przedstawiające scenę pożegnania ludzi idących na śmierć autorstwa Władysława Łydżby, ustawiono w latach 80-tych.
W 2008 r. na olsztyńskim „Miejscu Straceń” umieszczono Drogę Krzyżową, którą stanowi czternaście oryginalnych, lipowych płaskorzeźb wykonanych przez artystów Danutę i Jana Wewiór. Stacje drogi krzyżowej znajdują się na sosnach otaczających cmentarz w celu upamiętnienia śmierci setek niewinnych ludzi i nadania temu miejscu niepowtarzalnej symboliki.